သၢင်းၵျၢၼ်ႇတူၵ်းၸမ်း ၵေႃးၸႃႇသၵ်ႈၵရဵတ်ႈ 1377 ၼီႈ၊ လိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇ 6 ၶမ်ႈ၊ ပီၶရဵတ်ႈ 2016 ၶူႉ၊ လိူၼ်ႉဢေႇပျီႇ 13 ဝၼ်း၊ ဝၼ်းပုၵ်ႈတႁူး (ဝၼ်းပုတ်ႉ) ၵၢင်ၶမ်ႈ 10 မွင်း 43 မိၼိတ်ႉ 52 ၸဵတ်ႉၵၢၼ်ႉၼၼ်ႉ သၢင်းၵျၢၼ်ႇတူၵ်းယဝ်ႈ။ 1377 ၼီႈ၊ လိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇ 7 ၶမ်ႈ လႄႈ 8 ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းၵျႃႇတေး-သွၵ်ႈၵျႃႇ (ဝၼ်းၽတ်း-ဝၼ်းသုၵ်း) ပဵၼ်ဝၼ်းၵျၢပ်ႈဝၼ်းၼဝ်ႈ- ၵျၢပ်ႈသွင်ဝၼ်း။
သၢင်းၵျၢၼ်ႇၶိုၼ်ႈၸမ်း- 1377 ၼီႈ၊ လိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇ 9 ၶမ်ႈ ပီၶရဵတ်ႈ 2016 ၶူႉ၊ လိူၼ်ဢေႇပျီႇ 16 ဝၼ်း၊ ဝၼ်းၸၼေႇ (ဝၼ်းသဝ်) ဢၶိင်ႇၵၢင်ၼႂ် 2 မွင်း 48 မၼဵတ်ႉ 34 ၸဵတ်ႉၵၢၼ်ႉၼၼ်ႉသၢင်းၵျၢၼ်ႇၶိုၼ်ႈယဝ်။ 1378 ၼီႈ၊ လိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇ 10 ၶမ်ႈ၊ ဝၼ်းတၼၢင်းၼူၺ်ႇၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဝၼ်းပီမႂ်ႇဝၼ်းၼိုင်ႈ၊ ပီၼႆႉ (ၶိုၼ်ႈၵျွင်းလွင်းမွၵ်ႇ လိူၼ်ပႅတ်ႇမူၼ်း) ယူႇယဝ်ႈ။
ၵိၼ်တႃႇ- ပီၼႆႉၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းၸၼေႇ (ဝၼ်းသဝ်) ၵိၼ်ႇတႃႇ။
ပၼူႉယႃႇၸႃႇ ၶူၼ်တၼၢင်းၵၼူၺ်ႇၼၼ်ႉ ၼုင်ႈတၢင်းသိူဝ်ႈၽႃႈ သီဢယွင်ႇမိူၼ်ၼင်ႇ မွၵ်ႇၵၢင်ၶွင်ႇသေ ၶီႈၵႂၢႆးမႃး မိုဝ်းၶွၼ်ၼိုင်ႈ ယိပ်းၶူဝ်ႈမွၵ်ႇ၊ ထႅင်ႈၶွၼ်ၼိုင်ႈ ယိပ်းႁွပ်ႇဢုမ်ႇၼမ်ႉ လုၵ်ႉၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇၶၢႆႉၵႂႃႇၼႃႈတၢင်းၸၢၼ်းယူႇယဝ်ႈ။ ပုၼ်ႈတႃႇၼၢင်းၽီၵေႃးရသတေႇဝီႇ ဢလႄႉၸေႉယဝ်ႉလႄႈ ၵွၵ်းႁူဝ်ၶုၼ်သၢင်သၢင်းၵျၢၼ်ႇ ဢၼ်ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈဢႃႇတီႇၼၼ်ႉ၊ ၶိုၼ်းဢဝ်ယိုၼ်ႈပၼ် ၼၢင်းၽီမႁေႃးရၵႃႇတေႇဝီႇ၊ မႁေႃးရၵႃႇတေႇဝီႇၸမ်း ၶိုၼ်းသိုပႇယိုၼ်ႈပၼ်ၵေႃႉဢၼ်တူၵ်းလႄႉ ႁိၵ်ႈၸိုဝ်ႈၼၢင်းၽီ ပျွၵ်ႉၵႃႇတေႇဝီႇ၊ ၼၢင်းၽီပွျွၵ်ႉၵႃႇတေႇဝီႇၵေႃႈ ၸင်ႇၼုင်ႈတၢင်းၶူဝ်းသီ ဢယွင်ႇႁႃႈပိူင်ႁႃႈပႃး လိူင်၊ လႅင်၊ ၶဵဝ်၊ သွမ်ႇ၊ ၽိူၵ်ႇသေ ပႂ်ႉႁပ်ႉဢဝ်ယူႇယဝ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈပီၼႆႉ ၾူၼ်ႁူဝ်ပီ ၵၢင်ပီဢေႇ၊ ႁၢင်ပီ ၼမ်ယူႇယဝ်ႈ။ မၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈတၢင်းၵိၼ်၊ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇဢမ်ႇလီ၊ ၽူႈယႂ်ႇ မူးမၢတ်ႇၶဝ်ဢမ်ႇလီ။ ၸႃႉၶဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႈတေထူပ်းၽေးယူႇယဝ်ႈ။ ၼိူဝ်ႉယႂ်ႇပႃလူင် တေတၢႆၼမ် မႆၵုၺ် လႄႈ ၵိူဝ်တေၵႃႈ၊ လူမ်းလႄႈႁွၼ်ၼမ်ႉတေလိူင်ႇ ၼႆႉဢလူဝ်သၢင်းၵျၢၼ်ႇႁေႃးမႃးယဝ်ႉ။ သၢင်းၵျၢၼ်ႇသၢမ်ပႃးၸမ်း (ႁွင်ႉဝႃႈ) သမၢၼ်ႇတႃႉသၢင်းၵျၢၼ်ႇယဝ်ႈ။ လွင်ႈတႃႇသုၵ်ႈႁူဝ်ၸမ်း ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်း ပုၵ်ႈတႁူးလႄႈ ယႃႇႁူႉၼၼ်ႉ ၵႂႃႇၸူးတႂ်ႈႁူမ်ႈမႆႉတၢင်းႁွင်ႇ ဢဝ်မႂ်ယႃႈၽႅတ်ႈသိူဝ်ႇဝႆႉသေ ဝၢႆႇၼႃႈၵႂႃႇၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇ ယိပ်းၵမ်မွၵ်ႇသပ်ႉပေႇသေ သူးတွင်းယဝ်ႉသုၵ်ႈႁူဝ်တႃႉ။ ၵိုတ်းၶျၢၼ်ႇၸိူဝ်းၶဝ်ႁႃႈလုၵ်ႈဝၼ်းၸမ်း တၼၢင်းၵၼူၺ်ႇ ဝၢႆႇၸူးၸဵင်ႇၸၼေႇ၊ တၼၢင်းလႃႇဝၢႆႇၸူးတင်းတူၵ်း၊ ဢႅင်ႇၵႃႇဝၢႆႇၸူးၸဵင်ႇယႃႇႁူႉ၊ ၵျႃႇတေးဝၢႆႇၼႃႈၵႂႃႇတၢင်းဢွၵ်ႇ၊ သွၵ်ႉၵျႃႇဝၢႆႇၼႃႈၵႂႃႇၸဵင်ႈဢႅင်ႇၵႃႇ၊ ၸၼေႇဝၢႆႇၼႃႈၵႂႃႇၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇသေသုၵ်ႈႁူဝ် ဝၢႆးသၢင်းၵျၢၼ်ႇတူၵ်းယဝ်ႉတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇလႆႈ 24 မၼိဵတ်ႉၼၼ်ႉတႃႇ။ ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းၸၼေႇ ပီၼႆႉတူၵ်းမႅၼ်ႈၵိၼ်တႃႇလႄႈ ၼုင်ႈၶူဝ်းမႂ်ႇလဵင်းလီ ၵိၼ်ဢၼ်ဝၢၼ် ဢၼ်ၸဵမ်းယဝ်ႉ သုၵ်ႈႁူဝ်ဝၼ်းဢတႃႇတႂၢၵ်ႈၼၼ်ႉသေယွၼ်းဢဝ် ၵွင်းမင်ႇၵလႃႇ ၵႃႈတီႈၽြႃးတြႃးသင်ႇၶႃႇ ၵႃႈတီႈသၢၵ်ႈၵျီးမီးၾႃႉၼၼ်ႉသေတႃႉ။ မွၵ်ႇသုၵ်ႈႁူဝ်လႄႈ ဢမူႉတႃႇလူဝ်ႇၵမ်သိပ်းပိူင်မိူၼ်ၵၼ်ၵူႈပီပီယဝ်ႈ။
ဢတႃႇတႂၢၵ်ႈၸမ်း ၵေႃႈၸႃႇသၵ်ႈၵရဵတ်ႈ 1377 ၼီႈ၊ လိူၼ်ႁႃႈမႂ်ႇ 9 ၶမ်ႈ၊ ပီၶရဵတ်ႈ 2016 ပီ၊ လိူၼ်ဢေႇပျီႇ 16 ဝၼ်း၊ မႅၼ်ႈဝၼ်းၸၼေႇ၊ ဢၶိင်ႇၵၢင်ၼႂ် 2 မွင်း 48 မၼဵတ်ႉ 34 ၸဵတ်ႉၵၢၼ်ႉ ပႁူဝ်ႇၼႃႇရီႇမိူင်း 2 ၵမ်း၊ 7 ၼႃႇလီႇ၊ 1 ပီႇၸၼႃႇ၊ 25 ၶယႃႇဢၶိင်ႇ ၵူင်ႇယႃႇသီႇပဵၼ်ၸႅတ်ႉ၊ ၵရၵၢတ်ႉယႃႇသီႇ ပဵၼ်ၸၢၼ်း၊ တၼၢင်းၼူၺ်ႇ ႁေႃးရၢတ်ႉ၊ ၸၼေႇတရိင်း၊ ဢႅင်ႇၵႃႇၼဝိၼ်း၊ ၵျႃႇတေးတႂႃႇတတိၼ်း၊ ဢႅင်ႇၵႃႇတဵင်ႇတိၼ်း၊ ၼၢၵ်ႈၶၢတ်ႈ 22 လုၵ်ႈ၊ 3 ပၢတ်ႈ၊ 1 ၵတီႇ၊ 28 ဝီႇၵတီႇ၊ 3 ဢၼူႉၵတီႇ၊ ဢၼူႉရႃႇထႃႉၼၢၵ်ႈၶၢတ်ႈ၊ 223 ဢၢၼ်ႇတႃႇ၊၊ 39 လီႇတႃႇ၊ 35 ဝီႉလီႇတႃႇ၊ ၼၼ်ႉတဵမ်ၸေႉယဝ်ႉလႄႈ ၸွင်ႇဝႃႈပီၵဝ်ႇမူတ်းၵႂႃႇယဝ်ႉ တေႇလႆႈသိုပ်ႇၵႂႃႇ ဢၶႃႇၶူႉၼဵတ်ႈပီမႂ်ႇ 1378 ၼီႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႈ။
ၸိူဝ်ႈပီၸမ်း- ၵျၢတ်ႉတီႇၵႃႇပီယဝ်ႈ၊ ပီ လိင်းပႂ်ႉ၊ လိူၼ် မႃပႂ်ႉ၊ ဝၼ်း မႅဝ်းပႂ်ႉ၊ လိၼ် ၽုင်ႇမၸူဝ်းပႂ်ႉ၊ ၵွင်းၵၢင်ႇၵၢင်ႁၢဝ် တႅၵ်ႉၶသီႇရီႉၽီလူးပႂ်ႉ၊ ၼမ်ႉ ပႃပႂ်ႉ၊ ၾူၼ် ၵႆႇပႂ်ႉ၊ ထိူၼ်ႇ ၼူပႂ်ႉ၊ ဢထီႇပတီႉၵူၼ်းႁဝ်း ၶုၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈ၊ တူဝ်သီႇတိၼ် လိင်းပဵၼ်ၸဝ်ႈ၊ ၼူၵ်ႉတၢင်းလူင် ၼူၵ်ႉမၢၵ်ႇႁႅင်ႈမၢၵ်ႇၶိူဝ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈ။ မႆႉၸိင်တၢင်းလူင် မႆႉမၢၵ်ႇလၢင်းထိူၼ်ႇပဵၼ်ၸဝ်ႈ၊ မႆႉၵူင်တၢင်းလူင် မႆႉမွင်ပဵၼ်ၸဝ်ႈ ယိူဝ်ႈယႃႈတၢင်းလူင် ယႃႈၶူမ်ၶၢႆးပဵၼ်ၸဝ်ႈ၊ ၼၢၵ်ႈၶၢတ်ႈ 11 လုၵ်ႈပေႃႇ 10 လုၵ်ႈၸူမ် ၶွၼ်ႇၼမ်ႉမၼ်းလိၼ်လီ၊ ၾူၼ်တေတူၵ်းပၢၵ်ႇႁႃႇ ၵၢင်ၼမ်ႉ ႁၢင်ၼမ်ႉတေလီ၊ ပေႃးမႃးၵေႃႈတေမႃးၽဵင်ႇၵၼ်လီ တေမႃးႁိုင်။ လူမ်းတေယႂ်ႇ၊ ထွင်းမႃးႁိုင်၊ ၾူၼ်ႁူဝ်ပီ ၵၢင်ပီလီ၊ ႁၢင်ပီဢမ်ႇလီ၊ လိူၼ်ႁႃႈငိၼ်းသဵင်ၾူၼ် လိူၼ်ႁူၵ်းတူၵ်းမႃးယဝ်ႉ၊ ပီၼႆႉၵူၼ်းမိူင်းတၵ်းတေလူမ်ၸႂ်၊ ၵူၼ်းမီးၶဝ်တေၸၢင်ႈတူၵ်းသုမ်း၊ မွၵ်ႇမၢၵ်ႇႁၢၵ်ႈႁူဝ်တေလီ၊ လိူၼ်ႁူၵ်း၊ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်း၊ လိူၼ်သၢမ်၊ လိူၼ်သီႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းတၢင်းၶႆႈတၢင်းပဵၼ်တေၼမ်၊ ၵမ်ႈၽွင်ႈၸၢင်ႈဢိုပ်းၸၢင်ႈယၢၵ်ႈ၊ တူဝ်သီႇတိၼ်ၶဝ်ၸၢင်ႈမီးဢူးပၢတ်ႈ၊ ၵူၼ်းၵိူတ်ႇပီၼႆႉ ဢသၢၵ်ႈတၢၼ်းတေလႆႈယူႇ 80 ပီ၊ ႁၢင်ႈလီ တိၼ်လူၼ်းမိုဝ်းလူၼ်း ၸၢင်ႈသလေႃႉ လၢတ်ႈၵႂၢမ်းၼမ်၊ မေးတေၼမ် လုၵ်ႈလၢင်းတေဢေႇယူႇယဝ်ႈ။
တၢင်ၾူၼ်ၸမ်း- မိူင်းၵူၼ်းဢမ်ႇမီးတၢင်ၾူၼ်၊ သတ်ႉတြႃႉၽၢၼ် 1 တၢင်၊ သမ်ႇမုၵ်ႉတြႃႇ 4 တၢင်၊ ႁေႇမႃႉဝုၼ်ႇတႃႇ 6 တၢင်၊ ၵွင်းၵၢင်ႇၵၢင်ႁၢဝ် 3 တၢင်၊ ၵွင်းၵၢင်ႇသမ်ႇမုၵ်ႉတရႃႇ၊ ႁေႇမဝုၼ်ႇတႃႇတၢင်ၾူၼ်ၼမ်လႄႈ ပီၼႆႉ ၾႃႉတေၵႆႉမၢပ်ႈ၊ ၼၵႃးၵႃလူၼ်ႇၶဝ်တၵ်းပျေႃႇတၵ်းသိူဝ်း၊ ႁႅင်းလႅတ်ႇႁႅင်းလိူၼ်တေဢူၼ်ႈ ၼမ်ႉၼၢႆးတေၼမ်၊ ၵတ်းတေလိူဝ်၊ ၼိူဝ်ႉယႂ်ႇပႃလူင်တၵ်းတေလူႉယႂ်ႇတၢႆၼမ် ဢၼ်ၼႆႉပဵၼ်ဢလူဝ်ႇပျႃႇၵယႃႇသိၼ်ႇၸဝ်ႈယသေးလူင်ႁေႃးမႃးယဝ်ႉ၊ ၵၢၼ်ႇတၢၼ်ႇတရႃႉၵိင်းၸမ်း ၾူၼ်ႁူဝ်ပီ - ၵၢင်ပီလီ၊ ႁၢင်ပီ ဢမ်ႇလီ ၼမ်ႉႁူဝ်ပီတေဢေႇ၊ ၵၢင်ပီႁၢင်ပီတေၼမ်ယူႇယဝ်ႈ။ ပီၼႆႉတွၼ်ႈတႃႇမၢၼ်ႈမိူင်းတၵ်းတေလႅၵ်ႈလၢႆႈတၢင်းၼမ်ယူႇယဝ်ႈ။ ဢၼ်ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉ တီႈလုတ်ႉတေႃႇတေသုင်းၽျၢတ်ႈပၼ် လီယူႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းတၢင်းၼမ်တေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ တေလႆႈပၢႆးႁူႉတၢင်းၼမ် တေၶိုၼ်ႈသင်ႉၶိုၼ်ႈသုင်မႃးတၢင်းၼမ်ယူႇယဝ်ႈ။ ၽူႈယႂ်ႇၶဝ်ၵေႃႈတေႁဵတ်းပၼ်လႆႈ လွင်ႈသၢင်ႇထုၵ်ႇၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႈ။ လွင်ႈငိုၼ်းတွင်းတေလိူင်ႇတေၼမ်။ ၾူၼ်တေလီ မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉတေလီ၊ ၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၶဝ်တေသိူဝ်းသႃႇ၊ ၶဝ်ႈၶျုင်ႇ၊ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ် ၵိူဝ်ဝၢၼ် ထူဝ်ႇၵူႈမဵဝ်း ၼမ်ႉဢွႆႈၼမ်ႉထၢၼ် ငႃးတေၵႃႈ ၶိူင်ႈလဵၵ်းၵႃႈၶၼ်တေသၢင်ႇထုၵ်ႇယူႇယဝ်ႈ။
ပုၼ်ႈတႃႇၸဝ်ႈႁႆႈၸဝ်ႈၼႃးၶဝ်ၸမ်း 1378 ၼီႈ လိူၼ်ႁူၵ်းလွင်ႈ 9 ၶမ်ႈ ဝၼ်းတၼၢင်းလႃႇ လၢဝ်ဝီးပေႃႇ လိူၼ်ပႅတ်ႇမႂ်ႇ 12 ၶမ်ႈ ဝၼ်းၸၼေႇ လီဝၢၼ်ႇၶဝ်ႈလူင်း လိူၼ်သိပ်းသွင်မႂ်ႇ 2 ၶမ်ႈ ၶဝ်ႈလူင်မၢၼ်းယဝ်ႈ။ လိူၼ်ၵဝ်ႈလွင်ႈ 14 ၶမ်ႈ ဝၼ်းၵျႃႇတေး လၢဝ်ဝီးတဵင်ႈ၊ လိူၼ်သိပ်းလွင်ႈ 1 ၶမ်ႈ လၢဝ်ဝီးလူင်းၼွင် လႄႈ ၾူၼ်တေမႃး၊ လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်းလွင်ႈ 1 ၶမ်ႈ ဝၼ်းတၼၢင်းလႃႇ လၢဝ်သရဝုၼ်ႇတဵင်ႈ။ လိူၼ်ၸဵင်မႂ်ႇ 2 ၶမ်ႈ ဝၼ်းၵျႃႇတေး လၢဝ်ဝီးလူင်းလိၼ်။ လိူၼ်ၵမ်လွင်ႈ 2 ၶမ်ႈ ဝၼ်ၸၼေႇ ၼၵႃးတၵ်းပွႆႇဢယွင်ႇဢဝႃႇ၊ လိူၼ်သၢမ်ႇမႂ်ႇ 2 ၶမ်ႈ ဝၼ်းတၼၢင်းၼူၺ်ႇၶဝ်ႈဢွၼ်ႇမၢၼ်းယဝ်ႈ။ ၽၼ်ၶဝ်ႈၵႂႃႇပိုင်ႈမႆႉသပ်ႉပေႇ ၵႂႃႇငွမ်းတီႈမႆႉမၢၵ်ႇပိမ်းသူမ်ႈ။ ၵွပ်ႈၼႆလႄႈဝႃႈ ႁႂ်ႈၵႂႃႇဢဝ်မႆႉသပ်ႉပေႇသီႇလၵ်းမႃးပၵ်းႁဵတ်းၶဵင်ႇသေ ၵႂႃႇဢဝ်ယွတ်ႈမႆႉမၢၵ်ႇပိမ်းသူမ်ႈမႃးမတ်ႉသႂ်ႇပၢႆလၵ်းႁဝ်း ဝႆႉႁူဝ်ႁႆႈႁူဝ်ၼႃးသေတိူင်ႇၵၢဝ်ႇဢေႁႃ ပူႇၸႂ်ႇၶႆႇ လူႇတၢၼ်းသေလီလီတႃႉ ...... ၶဝ်ႈႁဝ်းၼၼ်ႉတေမီးၶွၼ်ႇ တေတူဝ်းလိူဝ်မႃး ဝႃႈၼင်ႇၼႆယူႇယဝ်ႈ။ ဝၼ်းၼၵႃးပေႃႇ လႄႈဝၼ်းပုၵ်ႈတႁူးၼၼ်ႉ ယႃႇပေၶုတ်းလိၼ် ယႃႇပေႁႅၵ်ႈႁႆႈသူၼ်ၼႃး ပေႃးတေႁႅၵ်ႈႁႆႈထႆသူၼ် ႁႂ်ႈတေႇတၢင်းႁွင်ႇ ထႆၵႂႃႇၸးတၢင်းၸၢၼ်း ဢွၼ်တၢင်းတႃႉ၊ သၵ်ၵရဵတ်ႈႁူဝ် ဝၢႆႇတၢင်းတူၵ်း ထၢတ်ႈႁူဝ်ဝၢႆႇတၢင်းႁွင်ႇ၊ ၵျႃႇတေးၼၢမ်ႇထုၼ်း ၸၼေႇၼၢမ်ႇၼဝ်ႈ၊ ထုၼ်းႁႂ်ႈဢွဝ် ၼဝ်ႈႁႂ်ႈပႅတ်ႈသေတႃႉ။ ၼၢမ်ႇဢၼ်ၼဝ်ႈၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလိူင်ႇ ၵႃႈၶၼ်ၸင်ႇတူဝ်းယဝ်ႈႁေႃႈ။
သႃႇသၼႃႇ ၶမ်းၽြႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈႁဝ်းၶႃႈ ထိုင်မႃႊလႆႈ 2560 ပီ ၵိုၼ်းၵျၢၼ် လူဝ်ႇထႅင်ႈ 2440 ပီၵူၺ်းယဝ်ႈ။ ၽူႈလႂ်ၽႂ်သေမဝ်ႇဝႃႈ လူဝ်ႇလႆႈဢွၼ်ၵၼ်ၶတ်းၸႂ်ၵျူဝ်းၸႃး ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၼမ်ၼမ်၊ ႁဵတ်းၵၢၼ်တၢင်းလီၼမ်ၼမ်သေလႄႈ ႁႂ်ႈပေႃးလႆႈႁူႉႁၼ် မၢၵ်ႈၺၢၼ်ႇၽူဝ်ႇၺၢၼ်ႇ ႁုပ်ႈလႆႈပူၼ်ႉလႆႈၼႂ်းသၢင်သရႃႇဝေးဢေႃးၶႃႉလူင်ၼႆႉၵူႈၵေႃႉသေၵမ်း။
ပီၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလွင်ႈဝႃႇထၢပ်ႈသင် ပဵၼ်ပီဢွၼ်ႇလႄႈ ၶိုၼ်းၵျွင်းလွင်းမွၵ်ႇ လိူၼ်ပႅတ်ႇမူၼ်း ဝႃႈၼင်ႇၼႆယဝ်ႈ။
ၸဝ်ႈသင်ႇၶႃႇၶဝ် ၶဝ်ႈဝႃႇၸမ်း လိူၼ်ပႅတ်ႇလွင်ႈၶမ်ႈၼိုင်ႈ ဝၼ်းပုၵ်ႈတႁူး ပဵၼ်ပထမႃႉ ပူႉရီႉမႃႉဝႃႇ၊ လိူၼ်ၵဝ်ႈလွင်ႈၶမ်ႈၼိုင်ႈ ဝၼ်းသွၵ်ႉၵျႃႇ ပဵၼ် တူႉတီႉယႃႉ ပိတ်ႉသီႉမႃႉဝႃႇ ၶႃႈဢေႃႈ။
ပေႇတၢင်ႇ ၸဵတ်းလုၵ်ႈဝၼ်း လႄႈ ပီၼႆႉတေမီးလွင်ႈသင်။
1. ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းတၼၢင်းၼူၺ်ႇ ၼႂ်းပီၼႆႉ ၵၢၼ်ဢၼ်ၸၢပ်ႈလူၺ်ႈ ပိင်ႇၺႃႇ လိၼ် ႁိူၼ်း သူၼ် ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ ၶိူင်ႈၸၢပ်ႈလူၺ်ႈယႃႈယႃ တေပၼ်ဢၵျူဝ်းယူႇယဝ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႈလူဝႇႁဵတ်းမၢၼ်ႇမၢၼ်ႇလွႆးလွႆး ၸင်ႇဢွင်ႇယဝ်ႈ။ လူဝ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ႁူမ်ႈလူၺ်ႈၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းဢႅင်ႇၵႃႇ လႄႈ ၵျႃႇတေးၼၼ်ႉတႃႉ။ ယတြႃႇၼေႇၸမ်း ဝၼ်းၵိူတ်ႇၼၼ်ႉ လူႇမွၵ်ႇမၢၵ်ႇဢုၼ် 9 ယွတ်ႈ ၵႃႈတီႈၽြႃးသေတႃႉ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈလီယဝ်ႉ။
2. ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းတၼၢင်းလႃႇ ၼႂ်းပီၼႆႉ ႁႂ်ႈႁူမ်ႈပွင်းၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်း 2 လႄႈ လုၵ်ႈဝၼ်း 4 တႃႉ။ ၵၢၼ်ဢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ် ၵၢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလူၺ်ႈၼမ်ႉ ၵၢၼ် သႅင် ၶမ်း ငိုၼ်း ၵႃႉၶၢႆၵုၼ်ႇတႃႇၸႂ်ႉလွင်ႈႁၢင်ႈလီ ပီၼႆႉ မီးၵၢမ်ႇမီးလၢပ်ႈယူႇတၢၼ်ႇတၢၼ်ႇယဝ်ႈ။ ယေႃးၵႃႇ ၸၢမ်ႈလူၺ်ႈတီႈပုမ် ၸွမ်းသႆႈ ယေႃးၵႃႇ တူႇရႃႇ မီးယၢပ်ႈယူႇယဝ်ႈ။ ယတြႃႇၶႄႇ ဝၼ်းၵိူတ်ႇၼၼ်ႉ လူႇမွၵ်ႇသဵဝ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ယွတ်းၽၵ်းဝဵဝ်ႈ လႄႈ ၼမ်ႉထၢၼ် ၵႃႈတီႈၽြႃးၼႃႈတၢင်းတူၵ်းၼၼ်ႉသေတႃႉ။
3. ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းဢႅင်ႇၵႃႇ ၼႂ်းပီၼႆႉ တေဢွင်ႇမြၢင်ႇယူႇယဝ်ႈ။ ၽၢႆႇပၢႆးပိင်ႇၺႃႇ လွင်ႈၵၢၼ်ၸၢၵ်ႈ ၵၢၼ်လိၵ်ႈလၢႆးၵၢၼ်ယႃႈယႃၼၼ်ႉ တၵ်းတေပၼ်ဢၵျူဝ်း ႁူမ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်ၸွမ်း ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်း ဢႅင်ႇၵႃႇၵျႃႇတေး တၼၢင်းလႃႇၼၼ်ႉတႃႉလီယဝ်ႈ။ ယေႃးၵႃႇၸၢင်ႈပဵၼ်တီႈလုပ်ႇတီႈဢဵၼ်ယူႇယဝ်ႈ။ ယတြႃႇၶႄႇ ဝၼ်းၵိူတ်ႇၼၼ်ႉလူႇမွၵ်ႇယွတ်ႉလႃႉ 9 ယွတ်ႈ ၵႃႈတီႈၽြႃးၸဵင်ႇယႃႇႁူႉၼၼ်ႉသေတႃႉ။
4. ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းပုၵ်ႈတႁူး ၼႂ်းပီၼႆႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်ႁူမ်ႈလူၺ်ႈ ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းတၼၢင်းလႃႇ လႄႈ ၸၼေႇတႃႉ တေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇယူႇယဝ်ႈ။ ၽၢႆႇပိင်ႇၺႃႇယေးၵေႃႈလီတေႉတေႉယဝ်ႈ။ ၼႃႈၵၢၼ်ၶုတ်းႁႃၶိူင်ႈထတ်း ၵႃႉၶၢႆၵႃး ၵႃႉၶၢႆၽႅၼ်ႇၶူဝ်းတႃႉ ၼႂ်းပီၼႆႉတေမီးသုၼ်ႇမီးလၢပ်ႈယူႇယဝ်ႈ။ ယေႃးၵႃႇၵေႃႈဢမ်ႇမီးၵၢင်းသၢင်းလီယူႇယဝ်ႈ။ ဝၼ်းၵိူတ်ႇၼၼ်ႉ လူႇမွၵ်ႇၵမ်ႉၵေႃႇ 9 ယွတ်ႈ လူႇၶဝ်ႈမုၼ်းမလႅင်ၸိုင်ၼိုင်ႈၶႅၼ်းလီယဝ်ႈ။
5. ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းၵျႃႇတေး ၼႂ်းပီၼႆႉ တေလႆႈၶေႉၶႂၢၵ်ႈၼႃႈၵၢၼ်သေ တေဢွင်ႇမြၢင်ႇယူႇယဝ်ႈ။ ၸၢင်ႈၺႃးသြႃႇသမ်းမႃးလီ ၵၢၼ်လေႃးၵီႇလေးၵုၵ်ႈၼၼ်ႉ တေပၼ်လွင်ႈၶိုၼ်ႈယႂ်ႇ၊ ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းသွၵ်ႉၵျႃႇ ဢႅင်ႇၵႃႇ တၼၢင်းၼူၺ်ႇ တေပၼ်ဢၵျူဝ်း ၼႃႈၵၢၼ် သူၼ် ၶိၼ်ႁိူၼ်း ၵၢၼ်ဢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇလွင်ႈၶိူင်ႈလဵၵ်း ၵၢၼ်ၵပ်းၵၢႆႇၶၢဝ်းတၢင်းၼၼ်ႉလီႁဵတ်းယဝ်ႈ။ ယေႃးၵႃႇၸမ်း ၸၢင်ႈမီးၸွမ်းတိၼ် ၸွမ်းလုပ်ႇၵပ်းလုပ်ႇတေႃႇလႄႈ ဝၼ်းၵိူတ်ႇၼၼ်ႉ လူႇမွၵ်ႇမေႇမျူဝ်ႉ 9 ယွတ်ႈ ၵႃႈတီႈၽြႃးၼႃႈတၢင်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉသေတႃႉ။
6. ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းသွၵ်ႉၵျႃႇ ၼႂ်းပီၼႆႉ ၼႂ်းၼႃႈႁိူၼ်းၸၢင်ႈမီးတၢင်းပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် ၸၢင်ႈလႆႈမႆႈၸႂ်ၵွပ်ႈငိၼ်း၊ ၼၢမ်ႇၸၼေႇ ၵျႃႇတေး တၼၢင်းလႃႇၼၼ်ႉ ၸၢင်ႈပၼ်ဢၵျူဝ်း ၼႃႈၵၢၼ် လိၼ် သူၼ် ႁိူၼ်း ၵၢၼ်ထၢတ်ႈပုင်ႇ သႅင်ႇၶဝ်ႈၽၵ်း သႅင်ႇတၢင်းၵိၼ်တၢင်းယႅမ်ႉ ယေႃးၵႃႇၸမ်ႉ ၸပ်းလူၺ်ႈပွတ်ႇ တီႈမၢၵ်ႇႁူဝ်ၸႂ် လႄႈ ယတြႃႇၶႄႇ ဝၼ်းၵိူတ်ႇၼၼ်ႉ ၼုင်ႈတၢင်းၶူဝ်း သီဢၼ်လႅင်ၵမ်ႇသေ လူႇမွၵ်ႇၸုၼ်ႇ 9 ယွတ်ႈ ၵႃႈတီႈၽြႃးၼႃႈတၢင်းၸၢၼ်းၼၼ်ႉသေတႃႉ။
7. ၵူၼ်းလုၵ်ႈဝၼ်းၸၼေႇ ၼႂ်းပီၼႆႉ ၸၢင်ႈလႆႈၶေႉပိင်ႇၺႃႇၵၼ်းသေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃးယူႇယဝ်ႈ။ ၵူၼ်းလုၵ်းဝၼ်း ပုၵ်ႈတႁူး လႄႈ သွၵ်ႉၵျႃႇ တေပၼ်ဢၵျူဝ်း။ ၽၢႆႇပိင်ႇၺႃႇယေးၵေႃႈ တေပဵင်းၸႂ်ယူႇယဝ်ႈ။ တီႈၼႂ်းႁိူၼ်း ၸင်ႇမီးတၢင်းသုၵ်ႉယုင်ႈ ယေႃးၵႃႇၸမ်း ၸၢင်ႈပဵၼ်တီႈတွင်ႉ ဢႅင်ႈ ၶႃလူင် လႄႈ ဝၼ်းၵိူတ်ႇၼၼ်ႉ ၼုင်ႈၶူဝ်းသီလိူင်ၼူမ်ႇသေလူႇယွတ်ႈမၢၵ်ႇဢေႃးၸႃႇ 9 ယွတ်ႈ ၵႃႈတီႈၽြႃးၸဵင်ႈႁွင်ႇဝၼ်းဢွၼ်ႇၼၼ်ႉတႃႉ။
ယႃႇယီႇသိပ်းသွင် ဢၼ်လီပွင် ၶူဝ်းၶွင်သင်တေၵႃႈ ဢီႈသင်လႃႈ တေပေႃး။
လိူၼ်ႁႃႈ ၾၢႆႇၽုၵ်ႇသွမ်ႈ၊ ၾၢႆႇထၢတ်ႈသၽႃႇဝႃႉ လႄႈ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ ၼႃႈၵၢၼ်ၸၢပ်ႈသႅင်ႇလူၺ်ႈလိၼ် - ႁိူၼ်း - သူၼ် တေႇၶေႉၶႂၢၵ်ႈၼမ်ယႂ်ႇမႃးယူႇယဝ်ႈ။ တွင်းလႅင်၊ ၵႃး၊ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ သႅင်၊ ထူဝ်ႇ၊ ထူဝ်ႇလိၼ်၊ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ၶဝ်ႈၶျုင်ႇ၊ ငႃး၊ ၼမ်ႉမၼ်း၊ ယႃႈယႃ၊ ထၢတ်ႈသီႇ တီႇၸႄႇ၊ ၶိူင်ထၢတ်ႈတႃႇတူႉ တေၵႃႈ၊ ၶၼ်ၶမ်းတေၼိမ်ႇဝႆႉ၊ မၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈတၢင်းၵိၼ် ၽၵ်းယိူဝ်ႈၼၢင်းၶဵဝ်၊ ၶမ်ႉၼူမ်း ၼူဝ်ႉသီႇ၊ မၢၵ်ႇၽဵတ်း၊ မၢၵ်ႇဢုၼ်၊ မၢၵ်ႇပၢၼ်းတီး၊ ၵိူဝ်၊ ဢၼ်ႁွမ်ဢၼ်ႁူၺ်ႈ၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ တေပေႃးယူႇယဝ်ႈ။
လိူၼ်ႁူၵ်း ၼီးဢူႉပတေႇပုၼ်ႈတႃႇလွင်ႈလီဢၼ်မႂ်ႇမႂ်ႇၼၼ်ႉတေႁဵတ်းသၢင်ႈ၊ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇၼိူဝ်ၾႃႉၵၢင်ႁၢဝ် တေၶိုၼ်ႈယႂ်ႇယူႇယဝ်ႈ။ ၵူၼ်းမိူင်းတေသႃႇယႃႇလူမ်ၸႂ်ယဝ်ႈ။ ၶဝ်ႈၶျုင်ႇ၊ မၢၵ်ႇဢုၼ်၊ မၢၵ်ႇမူႉ၊ ၼမ်ႉထၢၼ်၊ ၽယုၵ်ႈ၊ ၼမ်ႉမၼ်း၊ ထူဝ်ႇ၊ ငိုၼ်း၊ ၶမ်း၊ ၵုၺ် မႆၵုၺ်၊ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ဢယွင်ႇသီဢၼ်လႅင်၊ ဢွႆႈ၊ မၢၵ်ႇၽႃႈ တေၵႃႈ၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ၊ ရေႃႇပႃႇ၊ ပလတ်ႉၸတိၵ်ႉ၊ ၼမ်ႉၼူမ်း၊ ဢွႆႈ၊ ၵိူဝ်ဝၢၼ်၊ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ ၶိူင်ႈတႃႇႁၢင်ႈၶိူင်ႈ၊ ၶမ်း၊ မၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈတၢင်းၵိၼ်၊ မၢၵ်ႇၽဵတ်း၊ ယႃႈယႃ တေပေႃးယူႇယဝ်ႈ။
လိူၼ်ၸဵတ်း ၾူၼ်တေလီ၊ လွင်ႈၵၢၼ်ငိုၼ်းပၢၼ်ႇ၊ လွင်ႈၵႃႉၶၢႆတေထၢင်ႇႁၢင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈ။ တေလွတ်ႈလႅဝ်းပၼ်တၢင်းၼမ်၊ ၽၢႆႇပၢႆးပိင်ႇၺႃႇတေမီးတၢင်းဢမ်ႇၵေႇၼၢပ်ႈၸႂ်၊ ၶမ်း၊ ငိုၼ်း၊ ထူဝ်ႇ၊ မၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈတၢင်းၵိၼ်၊ ယႃႈယႃ၊ ပလၢတ်ႉသတိၵ်ႉ၊ ၼမ်ႉၼူမ်း၊ ၽႅၼ်ႇ၊ ဢွႆႈ၊ ၵိူဝ်ဝၢၼ်၊ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ ဝၢႆ၊ မႆႉ၊ ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ၊ ၵႃး၊ ထူဝ်ႇ၊ မႆၵုၺ်၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ၊ ဢၼ်ႁွမ်ဢၼ်ႁူၺ်း၊ ဢၼ်ပႃးသီၶဵဝ် ၵႃႈၶၼ်တေပေႃး။ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ၽႃႈၽႅၼ်ႇ၊ ၵုၼ်ႇၵိၼ်ၵုၼ်ႇယႅမ်ႉ လႄႈ ဢၼ်ပႃးသီလႅင်တေၵႃႈ။
လိူၼ်ပႅတ်ႇ ၾူၼ်တေလီ တေလိူင်ႇ၊ ၵူၼ်းၽၢၼ်ၶဝ်တေသႃႇယႃႇလူမ်ၸႂ်၊ မၢၵ်ႇၶဝ်ႈတဝ်ႈၼမ်ႉတေလိူင်ႇ၊ ၶၼ်ၶဝ်ႈတေၼိမ်၊ ထူဝ်ႇ၊ ၵိူဝ်ဝၢၼ်၊ ယႃႈယႃ၊ ၼမ်ႉဝၢၼ်၊ ၼမ်ႉသူႇရႃႇ၊ ၵႃး၊ ၸၢၵ်ႈ။ တွင်းလႅင်၊ ၶိူင်ႈၾၢႆးၾႃႉ၊ ၶိူင်ႈလဵၵ်း၊ ၵုၼ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းၼမ်ႉ၊ ၵုၼ်ႇဢၼ်ႁွမ်ႇဢၼ်ႁူၺ်ႈ တေၵႃႈ။
လိူၼ်ၵဝ်ႈ ၾူၼ်တေၼမ်၊ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ငႃး၊ ၵုၼ်ႇၵိၼ်ၵုၼ်ႇယႅမ်ႉ၊ ၽၵ်းမီႇၽိူၵ်ႇ၊ ယႃႈယႃ၊ မၼ်းပႅၵ်ႇ၊ ၼမ်ႉႁွမ်၊ ၶမ်း၊ တွင်း၊ ၶိူင်ႈၾႆးၾႃႉ၊ ၽႅၼ်ႇတူဝ်းမူၺ်း ၵႃႈၶၼ်တေလူင်း။ သူၼ်၊ လိၼ်၊ ၶဝ်ႈၵျုင်ႇ၊ ထူဝ်ႇၵလပႄး၊ ၼမ်ႉဢွႆႈ ၼမ်ႉထၢၼ်၊ ငိုၼ်း၊ မႆၵုၺ်၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ တေၵႃႈယူႇယဝ်ႈ။
လိူၼ်သိပ်း ၾူၼ်တေၼမ်။ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်တေပေႃး။ ၼမ်ႉဢွႆႈၼမ်ႉထၢၼ်၊ ပရိၵ်ႈသေး၊ သႅင်လႅင်၊ တွင်း၊ ၶိူင်ႈထၢတ်ႈတႃႇတူႉပေႇတႃႉ၊ ၼမ်ႉဝၢၼ်ၼမ်ႉလဝ်ႈ၊ ၵႃး၊ ၶိုင်ႈၾႆးၾႃႉ၊ ၶူၼ်သူဝ်း၊ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ ယႃႈယႃ၊ ထူဝ်ႇလိၼ်တေၵႃႈ။ ဢၼ်ပႃးဢယွင်ႇသီၶၢဝ်၊ ၵိူဝ်၊ မၢၵ်ႇမႆႉ၊ ႁၢၵ်ႈမႆႉ၊ ငႃး ၼမ်ႉမၼ်း၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ၊ ဢၼ်ၽဵတ်း၊ ထေႃးပၢတ်ႈ ၵႃႈၶၼ်တေပေႃး။
လိူၼ်သိပ်းဢဵတ်း ထူဝ်ႇ၊ ၶဝ်ႈၵျုင်ႇ၊ ယႃႈယႃၼွၵ်ႈမိူင်း၊ မွၵ်ႇ၊ မၢၵ်ႇမႆႉ၊ ႁၢၵ်ႈမႆႉ၊ ယႃႈယႃပရိၵ်ႉသေး၊ လဵၵ်း၊ ၶိူင်ႈတၢတ်ႉထူး၊ ၵိူဝ်၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ၊ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ငႃး၊ ငိုၼ်း၊ ၶမ်း၊ မႆၵုၺ်ၵႃႈၶၼ်တေၶိုၼ်ႈ။ လိၼ်သူၼ်၊ ၸေႈ၊ ၶိူင်ႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ၊ မႆႉၵူင်၊ ထူဝ်ႇၼဝ်ႈၵႃႈၶၼ်တေပေႃးယူႇယဝ်ႈ။
လိူၼ်သိပ်းသွင် ၶၼ်လိၼ် ၶၼ်ႁိူၼ်းတေၶိုၼ်ႈ၊ ၶိူင်ႈဢၼ်ဢွၵ်ႇတႂ်ႈလိၼ်၊ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ မႆႉ၊ ၶမ်း၊ ဢွႆႈ၊ ၶိူင်ႈတႃႇၵေႃႇသၢင်ႈ တေၵႃႈ။ ၸူဝ်ႈပႆႇထိုင်လိူၼ် 12 မႂ်ႇ 8 ၶမ်ႈၼၼ်ႉ မႆၵုၺ်၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ၊ ၶဝ်ႈၶျုင်ႇ၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ၊ ၶိူင်ႈၸႂ်ႉသုင်းတၢင်းႁၢင်ႈလီ၊ ၵုၼ်ႇၵိၼ်ၵုၼ်ႇယႅမ်ႉ၊ ထူဝ်ႇ၊ ငႃး၊ ၵႃႈၶၼ်တေလူင်း။ ထူဝ်ႇၵလပႄး၊ ထူဝ်ႇလိၼ်၊ ၶဝ်ႈၵၢပ်ႇ၊ ဢမ်ႇၵႃႈဢမ်ႇပေႃး၊ မႆၵုၺ် လႄႈ ၵုၼ်ႇဢၼ်ပႃးၼမ်ႉၼူမ်း တေၵႃႈ။
လိူၼ်ၸဵင် ဢွႆႈ၊ ၶဝ်ႈၶျုင်ႇ၊ ၶိူင်ႈတိူဝ်းၾၢႆႇၵေႃႇသၢင်ႈ။ ၸိုၼ်း၊ လဵၵ်းတၢၼ်ႇ၊ ငိုၼ်း၊ ၶမ်း ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ၊ သႅင်ရတၼႃႇ၊ ဢၼ်ပႃးဢယွင်ႇသီလမ်၊ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ ၵုၼ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇတီႈၼမ်ႉ၊ ထေႃးပၢတ်ႈ တေၵႃႈ။
လိူၼ်ၵမ် ၾူၼ် ၸၢင်းၶေးတတူၵ်းမႃးယူႇယဝ်ႈ။ ၼႂ်းလုၵ်ႈလိူၼ်မႂ်ႇၼႆႉ ၼမ်ႉဢွႆႈၼမ်ႉထၢၼ်၊ မၢၵ်ႇဢုၼ်၊ ထေႃးပၢတ်ႈ။ ငႃး ၶဝ်ႈၵျုင်ႇ ထူဝ်ႇလိၼ် တေၵႃႈ။ ၶမ်း၊ ရတၼႃႇ ၶိူင်ႈႁွႆႈၶိူင်ႈတိုဝ်း၊ ၽႅၼ်ႇတူဝ်းမူၺ်း ၶိူင်ႈဢၼ်ပႃးၸၢၵ်ႈ၊ ၵႃး၊ မေႃႇတႃႇ၊ ဢၢႆထၢတ်ႈ၊ ပႄႇထီႇ၊ ၶိူင်ႈတၢၼ်ႉထူႉ၊ ၼမ်ႉမၼ်းမဵၼ်၊ ၵျွၵ်ႉမီးတူၺ်း၊ ၵုၼ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းၼမ်ႉ ၵႃႈၶၼ်တေပေႃး။ လိူၼ်လွင်ႈ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ၊ မႆၵုၺ်၊ ငိုၼ်းၶမ်း ၶိူင်ႈထၢတ်ႈတၢတ်ႉထူႉ တေၵႃႈ။
လိူၼ်သၢမ် ၵုၼ်ႇဢၼ်ဢွၵ်ႇၼႂ်းၼမ်ႉ၊ ၶမ်း၊ သႅင်၊ ပလႄး၊ ၵိူဝ်၊ ဢၼ်ႁွမ်ဢၼ်ႁူၺ်း၊ ၼမ်ႉဢွႆႈၼမ်ႉထၢၼ်၊ ထေႃးပၢတ်ႈ။ ၵိူဝ်ဝၢၼ်၊ မၢၵ်ႇဢုၼ်၊ မၢၵ်ႇပၢၼ်းတီး၊ ၶိူင်ႈသုင်းၸႂ်ႉတီႈသွင်ႇၾၢႆး တေၵႃႈ။
လိူၼ်သီႇ ၵုၼ်ႇဢၼ်ပႃးၼမ်ႉၼူမ်း ၵႃႈၶၼ်တေပေႃး။ ၶဝ်ႈပိူၵ်ႇၶဝ်ႈသၢၼ်၊ ထေႃးပၢတ်ႈ၊ ၼူဝ်ႉသီႇ၊ ၼမ်ႉမၼ်း၊ ဢုင်းသီႇ၊ ထူဝ်ႇ၊ ၼမ်ႉဢွႆႈၼမ်ႉထၢၼ်၊ ၶမ်း၊ ၶိူင်ႈၾႆးၾႃႉ၊ ၸၢၵ်ႈထႆႁႆႈၼႃး၊ ၵႃး၊ ၶိူင်ႈၸၢၵ်ႈ၊ သႅင်ရတၼႃႇ၊ ၶူဝ်းၼုင်ႈတၢင်းမႆ၊ မႆႉၵူႈမဵဝ်း တေၵႃႈယူႇယဝ်ႈ။
******
